Wandelen op UNESCO Werelderfgoed Schokland | Wandelroute over de dijken van het voormalige eiland in de Zuiderzee

Midden in de Noordoostpolder ligt één van de mooiste dorpen van Flevoland: Schokland. Het voormalige Zuiderzee eiland is een geweldige plek voor een cultuurhistorische wandeling in de natuur. Wandelen op Schokland? Verbind de Ruïnewandeling en de Vluchthavenwandeling tot een Rondje Schokland en ontdek het verborgen verleden van UNESCO Werelderfgoed Schokland en het prachtige natuurgebied.

De afgelopen maanden heb ik verschillende natuurgebieden in Nederland bezocht. Van de Schoorlse Duinen in Noord-Holland en het Leersumse Veld op de Utrechtse Heuvelrug tot de Brunssummerheide in Limburg. Dit keer bezoek ik het voormalige Zuiderzee eiland Schokland. Op een bewolkte zondagochtend in mei rijd ik samen met een vriendin naar de Noordoostpolder voor een wandeling op Schokland.

Geschiedenis Schokland

Ooit was Schokland een eilandje in de Zuiderzee. Toen in 1942 een deel van de voormalige Zuiderzee werd drooggelegd en de Noordoostpolder ontstond, kwam het eiland op het droge te liggen. Sindsdien is Schokland een symbool van de eeuwige strijd tegen het water en staat sinds 1995 – als eerste locatie in Nederland – op de Werelderfgoedlijst van UNESCO.

Schokland is een indrukwekkende locatie, een archeologisch monument vol bodemschatten. De geschiedenis van deze plek gaat terug tot in de ijstijd en is al bewoond sinds de prehistorie. Maar het eeuwenoude eiland in de vroegere Zuiderzee kent ook bijzonder bos, moerasgebieden waar weidevogels leven en prachtige poldervergezichten. Kortom, een schitterend gebied om te wandelen.

Bezoekerscentrum De Gesteentetuin

Na een voorspoedig verlopen reis parkeer ik de auto bij Bezoekerscentrum De Gesteentetuin. Het zijn de zwerfkeien – in de ijstijd achtergebleven in de omgeving – waar het centrum de naam aan dankt. Het bezoekerscentrum ligt aan de westkant van het vroegere eiland in het Schokkerbos, en is tevens het startpunt van twee gemarkeerde wandelroutes: de 5,5 kilometer lange Vluchthavenwandeling (oranje route) en de Ruïnewandeling (blauwe route) van 7,6 kilometer.

Omdat we een flink stuk willen wandelen op Schokland, verbinden we de wandelingen aan elkaar tot de wandelroute Rondje Schokland. De route is eenvoudig te wandelen door de bordjes met blauwe en oranje pijlen te volgen. Een kaart heb je dus niet nodig als je gaat wandelen op Werelderfgoed Schokland.

Nog meer UNESCO Werelderfgoed tips: Werelderfgoed in Nederland bezoeken? Bekijk ook mijn artikel over de molens van Kinderdijk.

Wandelen Schokland

Vanaf het bezoekerscentrum volgen we de blauwe pijl in zuidelijke richting. De route gaat aanvankelijk over een onverhard pad door het Schokkerbos, maar al snel wandelen we over de geasfalteerde toegangsweg die ons eerder leidde naar de parkeerplaats bij Bezoekerscentrum De Gesteentetuin. Aan de andere kant van de provinciale weg blijven we het pad door het bos volgen. Komend uit het Schokkerbos hangt er een donkere, dramatische wolkenlucht boven de bloemenrijke weides. De wind steekt op, en niet veel later komt de regen met bakken uit de lucht.

De regen en wind trotserend, wandelen we richting het zuiden van het voormalige Zuiderzee eiland Schokland. Hier vind je het fundament van een ronde vuurtoren die van 1825 tot 1856 dienst deed. Op de Zuidpunt – vlak naast het lichtbaken – getuigen de fundamenten van een middeleeuwse kerk van de lange eilandhistorie. De kerk was tot 1717 in gebruik en werd rond 1820 afgebroken.

Terp de Zuidert

Inmiddels is het droog, breekt de zon voorzichtig door en kleurt op sommige plekken de lucht blauw. Op het dijkje wandel je over het schelpenpad richting terp De Zuidert, met rechts uitzicht over het polderlandschap en links weides vol granen en paardenbloemen. Het smalle pad brengt ons boven op de woonterp op het zuidelijke deel Ens van het voormalige eiland in de Zuiderzee. In de negentiende eeuw was De Zuidert het kleinste woonbuurtje op Schokland. Een prachtige plek om even uit te rusten. Je vervolgt je weg via het verharde pad naar Museum Schokland, gelegen op de toenmalige woonterp van Middelbuurt.

Nog meer Flevoland tips: De Noordoostpolder in het voorjaar bezoeken? Bekijk ook mijn artikel over de tulpenvelden in Flevoland.

Schokkerbrok

Restaurant Schokland – onderdeel van het museum – is een aangename onderbreking tijdens het wandelen op Schokland. Drink koffie en neem daarbij de lokale Schokkerbrok, een kruimeltaartje met bosvruchten. Aanrader! Vanaf het terras heb je uitzicht op het Enser kerkje en de voormalige noordelijke haven, ooit een belangrijke schuilplaats voor schepen tijdens zwaar weer op de Zuiderzee.

Nationaal Binnenvaartmonument

Na Museum Schokland wandelen we langs de enorme keien die uit Noorwegen afkomstig zijn, steken de Schokkeringweg over en volgen het schelpenpad langs weilanden richting het Nationaal Binnenvaartmonument. Het zes meter hoge monument van de Friese kunstenaar Ids Willemsma eerst noeste en harde werkers die betrokken zijn of zijn geweest bij de binnenvaart. Sinds 5 juni 2009 siert het indrukwekkende kunstwerk het weidse landschap van Werelderfgoed Schokland in de Noordoostpolder.

Ontdek al wandelend UNESCO Werelderfgoed Schokland

Vervolgens wandelen we over de dijk naar De Lichtwachter, de dienstwoning van de havenmeester, met lichttoren ernaast. Iets verder op de woonterp staat de Misthoorn. Naast het waarschuwen van schepen in dichte mist was de Misthoorn ook in gebruik als woonhuis. Beide huizen staan op de lijst van rijksmonumenten en zijn onderdeel van het Werelderfgoed. Vanaf terp Emmeloord – het noordelijkste deel van Schokland – volg je verder het vierkant wit bordje met oranje pijl.

Wandelen door de natte graslanden van Schokland en het stille Schokkerbos

Het laatste stuk van de wandelroute op het voormalige eiland gaat langs weilanden, door het Schokkerbos, en via de speelweide wandel je weer terug naar het bezoekerscentrum. Rondje Schokland is ruim 13 kilometer lang en loop je in zo’n drie uurtjes. Er staan bankjes langs de route zodat je even kunt genieten van een fraai uitzicht over het polderlandschap. Zowel de bos- en zandpaden als de paden door de graslanden kunnen nat en modderig zijn als het geregend heeft. Goede (waterdichte) wandelschoenen zijn aan te bevelen.

Tip! Het bijzondere landschap op Schokland heeft een grote aantrekkingskracht op vogels. Wil je vogels spotten? Neem dan je verrekijker mee.

Wandelen op Schokland

Gemarkeerde wandelroutes Schokland: Vanaf het bezoekerscentrum zijn twee routes uitgezet. Voor de 5,5 kilometer lange Vluchthavenwandeling volg je de oranje pijl. De Ruïnewandeling is 7,6 kilometer lang en gemarkeerd met een blauwe pijl. De wandelingen zijn eenvoudig samen te voegen tot wandelroute Rondje Schokland.
Startpunt Schokland wandelroutes: Bezoekerscentrum De Gesteentetuin aan de Keileemweg 1.
Schokland wandelen met hond: Honden zijn toegestaan, mist aangelijnd.
Schokland parkeren: Gratis parkeren op Schokland kan bij Bezoekerscentrum De Gesteentetuin. Er is een beperkt aantal parkeerplaatsen aanwezig.
Horeca: Restaurant Schokland ligt op de Middelbuurt, en is onderdeel van Museum Schokland. Een aangename plek om te genieten van een kop koffie met taart, lunch of drankje.

Let op! Tijdens het broedseizoen – van 1 maart tot en met 15 juli 2023 – zijn sommige graspaden afgesloten. In deze meest kwetsbare periode van de natuur worden met bordjes alternatieve wandelroutes aangegeven. Geniet van de natuur, maar betreed het thuis van de dieren en planten met respect. Blijf op de paden, honden aan de lijn en laat geen afval achter.

Praktische informatie gemarkeerde wandelroutes Schokland

Houd rekening met natte en modderige stukken in het bos en langs de weilanden. Het pad langs de contouren van het voormalige eiland in de Zuiderzee is verhard. Wandelen op Schokland met een kinderwagen of rolstoel? Be­perk je dan tot de verharde paden van de route. Onderweg staan infor­matiepanelen die meer vertellen over de boeiende geschiedenis van Schokland. Laat je verrassen door deze prachtige en afwisselende route door gemengd bos, over dijken, langs cultuurhistorie en met weidse vergezichten over het polderlandschap.

Nog meer Flevoland tips: Landschapskunstwerken in Nederland bezoeken? Bekijk ook mijn artikel over Land Art Flevoland.

Overnachten op Schokland

Jammer als je alleen voor een dagje wandelen naar Schokland in de Noordoostpolder gaat. Maak er gewoon een weekendje van! Mijn tip om te overnachten: Hotel Restaurant Grandcafé ’t Voorhuys. Of boek een kamer bij Van der Valk Hotel Emmeloord. Altijd goed! Niet wat je zoekt? Kijk hier voor meer B&B’s en hotels in Flevoland.

Overnachten in Flevoland? Boek een paar nachtjes in een vakantiehuisje van Landal Marker Wadden of Landal Waterparc Veluwemeer.

Meer tips voor wandelen in Nederland? Lees dan ook deze artikelen met mooie wandelroutes in de hoofdrol:

• Wandelroute in Zuid Limburg: de Limburgse wijnroute Route des Vins
• Wandelen Radio Kootwijk op de Veluwe: 12,5 kilometer lange Heideroute
• Lentevreugd: wandelen tussen konikpaarden en Schotse Hooglanders
• Wandelroute Oisterwijkse Bossen en Vennen: wandelen in Noord-Brabant
• Wandelen in Noord Holland: de mooiste wandelingen en wandelroutes