Off the beaten track in Charleroi | Met Charleroi Adventure op stadssafari langs industrieel erfgoed

6,1K

“Ja, ik wil af en toe choqueren.” Nicolas Buissart, de man achter Charleroi Adventure City Safari, waarschuwt ons voor hij de andere kant wil laten zien van de hoofdstad van ‘Le Pays Noir’, die velen als lelijke eendje onder de Belgische steden links laten liggen. En hoewel Charleroi een slechte reputatie heeft, is ze tegelijkertijd een van de meest fascinerende steden in België. Niets is wat het lijkt in Charleroi. De groene heuvels zijn mijnafval. De grauwe fabriekshal een hippe disco. Wij gingen op safari door de overblijfselen van de ooit schatrijke hoofdstad van ‘Het Zwarte Land’.

Het roemruchte verleden van Charleroi

Het in Wallonië gelegen Charleroi werd in 2008 door De Volkskrant betiteld tot lelijkste stad ter wereld. Lezers van de ‘kwaliteitskrant’ stemden massaal op de mijnstad. De toenmalige burgermeester van de gemeente kon zich niet in de uitslag vinden en omschreef de impressie van zijn stad als een “opeenstapeling van clichés”. Een beschrijving die Nicolas Buissart lijkt te bevestigen met zijn onderneming Charleroi Adventure.

Als tegenreactie op de verkiezing kwam de geboren ‘Carolo’ met de stadssafari’s. Zijn doel: het échte Charleroi laten zien. Een expeditie langs ongewone ‘bezienswaardigheden’ in Charleroi. In het verleden kwam de safari voorbij het gruwelhuis van Marc Dutroux, de Belgische kindermoordenaar. Het pand wordt tegenwoordig enkel nog aangedaan op verzoek. “Het hoort bij de geschiedenis van Charleroi” zegt Buissart, “Londen heeft Jack the Ripper, wij Dutroux.”

De rijke geschiedenis van de industriestad

Op het afgesproken tijdstip ontmoeten we Nicolas Buissart bij station Charleroi-Sud. Praten kan de gids als de beste. We worden overstelpt met anekdotes en verhalen. Zijn zinnen worden gevormd door Vlaamse, Franse en Engelse woorden, maar zijn goed te begrijpen. De handgebaren van Buissart zetten zijn woorden kracht bij. Inmiddels is de groep compleet en wandelen we naar het centrum van Charleroi. Nicolas legt aan de hand van een stadsplattegrond uit hoe de stad is ontstaan en in de loop van de jaren is ontwikkeld. “De betere middenklasse en de rijken zijn weggetrokken naar mooiere wijken en buurten rond Charleroi”, zegt Buissart.

Hij toont een kaart van het oude Charleroi, dat midden vorig eeuw een heel andere stad was met een bloeiende industrie. Tot het verval langzaam begon in de jaren ’60 en ’70. Het industriële palet was breed, en bestond onder meer uit chemie (Solvay), glas (Glaverbel), staal en wat Nico het ‘Belgische Philips’ noemt, ACEC. In het begin van de jaren ’60 hadden de Ateliers de Constructions Electriques de Charleroi een even grote omzet als de Nederlandse elektronicagigant. “Charleroi kon zich ooit meten met Brugge en Gent, maar was rijk in een verkeerde periode”, legt Nicolas uit.

Wat doen in Charleroi? Ga op stadssafari met Nicolas Buissart!

De stadssafari langs het industriële erfgoed van Charleroi is een persoonlijk initiatief van Nicolas. Hij wil “de andere kant van de stad tonen.” Maar ook “het beeld doorbreken dat in Vlaanderen doorgaans werd én wordt geschetst van de stad.” Buissart begon daarom een alternatieve rondleiding. Anders wordt het inderdaad, wanneer we het centrum achter ons laten en letterlijk de bosjes induiken. Hier begint het echte safarigedeelte. We komen uit op een soort pad, dat steeds steiler naar boven loopt, naar de top van een van de oude mijnterrils in Charleroi.

De ongemakkelijke schoonheid van Charleroi

Deze machtige bergen – mijnterrils – bepalen het landschap rondom de stad en zijn het resultaat van het gevecht tussen de mens en de steenkool. Ze weerspiegelen de kracht van de verovering van de natuur. De eens zo zwarte berg is inmiddels overgenomen door alles wat groeit en bloeit. Het schenkt de stad een prettiger aanzicht. Diep verscholen tussen de begroeiing op de top van de terril kan je nog de rails zien waar het afval vroeger per trein omhoog werd vervoerd.

De klim naar boven is een adembenemend avontuur. Letterlijk, want de terril is behoorlijk hoog. Maar ook figuurlijk, want als je de top hebt bereikt, word je beloond op een indrukwekkend 360 graden-uitzicht. Hier zie je pas goed wat een unieke plek Charleroi eigenlijk is. Wat je bovenop de afvalberg ziet, is een panorama van de verlaten fabrieken, tientallen schoorstenen en een betonnen centrum in een heuvelachtig landschap met de kronkelende rivier de Samber er doorheen.

Een kerkhof aan leegstaande fabriekshallen

Afdalen doen we via de andere kant van de afvalberg. Er is geen enkele houvast. Op sommige plekken glij je door de resten van steenkool naar beneden. Ik moet mezelf afremmen door één hand in het ‘zwarte goud’ van weleer te plaatsen. Eenmaal beneden vervolgen we onze weg richting de Samber. Van de vele fabrieken zijn de meeste verlaten, maar enkele werken nog steeds. De weg over het verpauperde fabrieksterrein gaat langs half gesloopte fabrieken, die door een hoog hekwerk met prikkeldraad en scherpe driehoeken afgeschermd worden.

Het betreden van het grondgebied is verboden, maar regelmatig wordt dit verbod door Buissart genegeerd. Dit keer niet. Wat ik jammer vind. We volgen het verlaten en smalle voetpad, ooit mooi aangelegd in steen maar nu overwoekerd door vlinderstruiken. Op de kade staan twee lage stenen gebouwen waarvan de ramen ontbreken. Nieuwsgierig als ik ben, loer ik naar binnen. Metalen archiefkasten en bureaus zijn de overgebleven getuigen van wat ooit een kantoor moet zijn geweest. Het ooit bloeiende industriebolwerk van Charleroi is niet meer.

Lunchen in Cercle St. Charles

Inmiddels zijn we terug waar vanmorgen ons avontuur begon: station Charleroi-Sud. De benen kunnen even tot rust komen. Met de auto gaan we naar Montignies-sur-Sambre. Samen met vier vrienden kocht Buissart hier onlangs Cercle St. Charles. Een culturele plek die ervoor moet zorgen dat de buurt weer tot leven komt. Wij leren er de andere deelnemers aan de stadssafari beter kennen onder het genot van een hapje en drankje.

Onze volgende stop is een statig pand aan Rue d’Orléans. Jazzzangeres Melanie De Biasio is de trotse eigenaar van dit monumentale pand in Charleroi. Het gebouw uit 1877, waar ooit het consulaat van Italië zetelde, wordt vertimmerd – met behoud van authentieke details – tot kunstenaarshuis, met residentiekamers, repetitieplekken en een opnamestudio. Een huis voor kunstenaars van alle disciplines, die er naar hartenlust kunnen creëren en zelfs blijven logeren. Lokale artiesten maar ook internationale toppers. Het initiatief van de ‘Belgische Billie Holiday’ wordt door de ‘Carolo’s’ toegejuicht.

Koeltoren van elektriciteitscentrale in Monceau-sur-Sambre

Nicolas heeft nog een laatste verrassing in petto: de voormalige koeltoren van de elektriciteitscentrale van Charleroi. In de Urbex-scene bekend onder de naam Power Plant IM. De Centrale Electrique Monceau-sur-Sambre, zoals het complex officieel heet, voorzag de inwoners en de industrie in de Belgische provincie Henegouwen van de broodnodige elektriciteit. De centrale was eigendom van de Belgische elektriciteitsmaatschappij Electrabel en is in 2006 buiten gebruik gesteld. In 2007 werd ook de 57 meter hoge koeltoren gesloten. Zowel de elektriciteitscentrale als de koeltoren zijn klaar voor de sloop, maar het kan nog een paar decennia duren voordat beide complexen tegen de grond liggen.

Een ijzeren trap mondt uit in de toegang van de toren. Binnen is het een donkergroene bedoening. Mos heeft de laatste jaren duidelijk vrij spel gehad. Voetstappen weerkaatsen tegen de hoge, grijze muren van de koeltoren. De binnenkant van de koeltoren zorgt ervoor dat ieder klein geluidje groot uitgemeten wordt, en dat zorgt voor een surrealistische sfeer. Indrukwekkend. De koeltoren vormt een opvallende landmark en wordt vaak bezocht door urban explorers. Maar diende ook als filmlocatie tijdens de opnames van ‘De Premier’, een film van regisseur Erik Van Looy.

Charleroi Adventure City Safari

Écht een goed beeld van de stad krijgen? Doe dan eens iets totaal anders tijdens een stedentrip Charleroi. Beklim een mijnterril en wandel langs een kerkhof aan leegstaande fabriekshallen. Ontdek de plaats waar de moeder van de toen 13-jarige René Margritte met een blinddoek om een einde maakte aan haar leven. Verwonder je aan de metrostations die nooit werden afgebouwd. Nicolas toont je de onbekende mysteries van de meest interessante post-industriële regio van Europa.

De tocht bracht ons langs wonderbaarlijke ‘bezienswaardigheden’ die op hun eigen manier behoorlijk indrukwekkend waren. Buissart laat de rauwe en stoere kant van de stad zien, waar hij mooie verhalen bij heeft. De route van de expeditie staat nooit vast. Nicolas laat zich leiden door het moment en de vraag van de deelnemers. Ook de tijd die hij uittrekt voor een stadssafari kan wisselen. Meer informatie over de safari vind je op de website van Charleroi Adventure.

Is een stedentrip Charleroi de moeite waard?

Dat hangt van jou af. Als je houdt van een stad met een rafelrandje, dan is Charleroi een geweldige ervaring. De stad is compact, dus alles is goed te belopen. Je hebt aan twee of drie dagen genoeg om alles te zien. Ik heb deze stad in mijn hart gesloten. Er is overheen gepist en niet het gepolijste wat je in veel andere steden ziet. Ja, de stad heeft inderdaad haar problemen. Er is armoede en veel achterstallig onderhoud, maar voor mij blijft het een interessante stad.

Charleroi heeft grootste plannen voor de komende jaren. Zo moeten de verlaten panden gesloopt worden, moet er een universiteit komen om jongeren aan de stad te binden en moet een gigantische expohal meer mensen naar de stad lokken. Ik hoop alleen niet dat ze hier te ver in doorschieten en dat de stad wat van zijn rauwe karakter behoudt.

Reizen naar Charleroi – Hoe kom je er en waar parkeren in Charleroi?

Charleroi ligt op ruim 2,5 uur rijden vanaf Utrecht. Ga je met de auto naar Charleroi? Zet je auto dan in de parkeergarage van Novotel Charleroi Centre. Dit hotel ligt midden in het centrum, naast winkelcentrum Rive Gauche. Parkeren in Charleroi kan op verschillende plaatsen en net als in Nederland geldt, hoe dichter in het centrum hoe hoger het uurtarief.

Vervoer in Charleroi

Onbeperkt reizen in en rond Charleroi met de trein, tram, bus en metro? Dan is het verstandig om de City Pass Charleroi aan te schaffen. Met deze openbaar vervoer kaart reis je gemakkelijk en voordelig naar waar je maar wil in en buiten de stad. De pas is geldig voor 24 uur, kost 7 euro per persoon en kan je kopen aan het loket of bij een verkooppunt van het lokale vervoersbedrijf TEC met een MoBIB-kaart. Nog geen MoBIB-kaart? Koop er een aan het loket voor 5 euro, op vertoon van je identiteitskaart. De dagpas bezorgt je veel gemak tijdens een weekendje Charleroi.

Zelf verken ik een stad het liefst te voet. Veel bezienswaardigheden in Charleroi liggen op loopafstand van elkaar en zo ervaar je de historie van de stad het best. Ik raad je aan om de eerste dag van je stedentrip een stadswandeling door het centrum te maken. Anders dan in veel andere Belgische steden zijn er in Charleroi geen stadsfietsen te vinden. Het is echter wel mogelijk om bij de treinstations Charleroi-Sud (doordeweeks geopend van 11:00 tot 19:00 uur) en Charleroi-Gembloux (doordeweeks van 15:00 tot 19:00 uur geopend) een fiets te huren.

Eten en drinken Charleroi

Mocht je een oppepper nodig hebben, ga dan even langs bij BlackCoffee in winkelcentrum Ville2. Alle soorten koffie zijn hier te krijgen: espresso, cappuccino, latte macchiato of gewoon zwart. Ook leuk: Livre ou Verre. Deze tweedehands boekenwinkel is een aangename stop voor een kop koffie of een drankje. Behalve dat je bij Manufacture Urbaine lekker kunt eten en drinken, wordt hier ook bier gebrouwen, koffie gebrand en brood gebakken. Zeker de moeite waard om na een een dagje kuieren langs de bezienswaardigheden in Charleroi één van de zeven zelfgebrouwen bieren te proeven. Een smaakvol lunchadresje is Mezzo. Voor een klein prijsje krijg je bij deze hippe tent een heerlijk bord pasta of een gezonde salade. Hoewel het voor sommigen ’slechts’ een broodje is, nemen ze bij Cluber de kunst van het maken van sandwiches heel serieus. De goed belegde panini’s en baguettes zijn perfect voor on the go. Aanrader!

Lekker uit eten in Charleroi doe je bij Chermanne. Het restaurant zit altijd vol, dus een tafel reserveren is aan te raden. Voor de beste Italiaanse gerechten van de stad ga je naar restaurant Nulles Pâtes Ailleurs. Liefhebbers van de Provençaalse keuken schuiven aan bij Au Provençal. Zin om in een ongedwongen sfeer lekker te eten in Charleroi, reserveer dan een tafeltje bij Quai10. Uitgebreide menukaart met hamburgers, pasta’s, salades en vlees-, vis- en vegetarische gerechten. Wil je uitgebreid tafelen in een sfeervol restaurant in Charleroi, dan is La Table een aanrader. Wij genoten van een uitgebreid driegangenmenu met bijpassende wijnen. Houd ruimte over voor een toetje, want de desserts zijn om je vingers bij af te likken. En ik weet zeker dat je last van keuzestress gaat krijgen. Je kunt namelijk kiezen uit zes verschillende zoete nagerechten. Laat het je smaken!

Overnachten Charleroi

Op zoek naar een hotel in Charleroi? Wij verbleven in het comfortabele Novotel Charleroi Centre. Dit hotel ligt in het centrum en is verbonden met het winkelcentrum Rive Gauche. Het treinstation Charleroi-Sud ligt op loopafstand van het hotel. De kamers zijn comfortabel en luxe, met een heerlijk groot bed, een design ligstoel, een televisie, een compacte badkamer met regendouche en zelfs een plekje om te werken.

Elke ochtend staat er een uitgebreid ontbijtbuffet voor je klaar. Ook is het mogelijk om in het hotel te dineren. Ben je op zoek naar een fijne uitvalsbasis voor een stedentrip Charleroi? Klik hier voor meer informatie, beschikbaarheid en actuele prijzen voor Novotel Charleroi Centre. Niet wat je zoekt? Vind hier meer hotels in Charleroi.

Meer tips voor een stedentrip Charleroi? Lees dan ook deze artikelen met de Waalse stad in de hoofdrol

• Doen in Charleroi: een museum bezoeken tijdens je stedentrip Charleroi

Disclaimer: Ik bezocht Charleroi op uitnodiging van VISITWallonia, maar zoals altijd deel ik mijn persoonlijke en eerlijke mening.